OTİZM VE BEYİN-3

Simon Baron-Cohen Cambridge Üniversitesi Otizm Araştır-maları Merkezinde Gelişimsel Psikopatoloji alanında çalışan kıdemli bir otizm araştırmacısı. Son 30 yılı aşkın süre içinde otizmin nedenleri konusunda sayısız araştırmalar yapan ve en son da “Sınıflandırılmış Çiftleşme Kuramı” adlı görüşü ortaya atan kişi.

Bu görüş otizmin genetik yanına ağırlık veriyor ve bu ağırlığı çocuğun ebeveynlerinin kişilik tarzları üzerinden yapmaya çalışıyor. Şöyle ki, çocuğun anne ve babası karakter yapıları bakımından kuralcı ve aşırı sistematik düşünen kişilerse yani diğer bir ifadeyle, anne ve baba mantıksal ve matematiksel düşünmenin ağırlık taşıdığı “sistematikleştirici” tiplerse çocuklarının otistik olma olasılığı yükseliyor. Baron-Cohen’le devam edelim; 
“ Sistematikleştici tipler, düşünme tarzı çoğunlukla kurallara ve ölçülmüş biçilmiş ve risk analizi yapılmış planlara bağlı olan tiplerdir : Bu kişiler matematiksel sistemlere (cebir,bilgisayar programları) ve mekanik sistemlere (bilgisayarlar,arabalar) yatkındırlar.

Bu kuramı test etmek için beş aşama var:
1. Bu yatkınlığın aileden gelip gelmediğini saptamalıyız. 
2. Bu yatkınlıkla bağlantılı herhangi bir gen olup olmadığını bulmalıyız. 
3. Tersine, otizm tanısı almış çocukların ebeveynleri gerçekten bu yatkınlığı gösterirler mi?
4. Bu ebeveynler genetik bakımdan birbirlerine benzer mi?
5. Bu genler etkileştiğinde gerçekten otizme neden olurlar mı? 

Bunları araştırmak için sadece otistik çocuklara değil onların anne-babalarına da bakmak gerekir. Bu tür çalışmalar yürüttük ve

1. Genel nüfus içinde otistik çocuğa sahip ailelerde sistematik düşünceye yatkınlığın (matematik ve mekanikte başarı yüksekliğinin) sadece babalarda değil annelerde de olduğunu bulduk. 
2. Devamla, otistik çocukların babalarında ve büyükbaba-larında mühendis oranlarını yüksek bulduk. Bu oranı sadece baba tarafında değil anne tarafında da bulduk.
3. Çocuğun ailesinin iki tarafında da aynı eğilimler güçlü olarak bulunduğundan kuramın adı “Sınıflandırılmış Çiftleşme Kuramı” oluyor.

Otizmde genlerin yanısıra hormonların rolünü de araştırdık. Çocuklar daha doğmadan anne karnındayken içinde yüzdükleri amniyotik sıvıda erkeklik hormonu olarak da bilinen testesteron seviyelerine bakıyoruz. Aslında bu sadece erkeklik hormonu değil, her iki cins de bu hormonu salgılıyor sadece erkekler kadınlardan daha fazla salgılıyor. Dişilerde böbreküstü bezinden erkeklerde ise testislerden salgılanıyor. Bu hormonu bebek doğmadan ölçtük ve bebeğin doğumunu bekledik. Sonra 12 ve 18 aylıkken ve 2 yaşındayken tekrar kontrol ettik. 

Bu bebeklerden ana karnındayken alınan testesteron seviyeleri ne kadar yüksekse, 12 aylıkken o kadar az göz teması kurabildiklerini bulduk. Göz teması kurmama erken otizm tanısında önemli bir ölçüttür. Ayrıca bu çocuklarda 18 aylıkken dil gelişiminin daha yavaş olduğunu da bulduk.”
Son olarak, Simon Baron-Cohen’in geliştirdiği OTİZM SPEKTRUM TESTİ’nden söz edelim. Testi Türkçeye çevirip buraya almak isterdik ama bu test hem uzun hem de internette cevaplar üzerinden skorlaması yapılabiliyor. Onun için adresini verelim : https://psychology-tools.com/autism-spectrum-quotient/
Otizmle ilgili son paylaşımımda dünyaca ünlü otizm aktivisti ve kendisi de otistik olan Temple Grandin’in ağzından kendi otizmini okuduktan sonra bu kez otistik olmanın avantajlarından bile söz ediyor olacağız.